کبوترخانه؛ اعجاز معماری ایرانی/ کارخانه های تولید مرغوبترین کود جهان

ایرانیان همواره در طی تاریخ نوآوری و خلاقیتهایی داشته اند که از آنجمله می توان از ایجاد کبوترخانه ها نام برد . کبوترخان به محلی اطلاق می شود که کبوتران در آن بصورت دسته جمعی لانه می سازند . مبتکر اولیه طرح چنین لانه هایی کشاورزان بودند که در نواحی مختلف ایران دست به ایجاد آن زدند . در این برج ها علاوه بر تولید کودی بسیار قوی ، تا حدودی گوشت مورد نیاز آنان را نیز تامین می نموده است . کبوترخانه ها معمولا" در کنار زمینهای کشاورزی و یا در چهار گوشه باغها احداث می گردید و کشاورزان و باغداران از این کودها برای زمینهای زیر کشت خود بسیار بهره می جستند .

این بناها مانند دیگر ابنیه تاریخی کشورمان که از دوران گذشته برجای مانده اند ، از نظر فنی ، مهندسی و زیبایی به گونه ای طراحی شده اند که در طی قرنها و سده های مختلف بخوبی دوام آورده اند . بطور کلی داخل بنای برجها دیواره مشبکی قرار دارد که در زمستان گرم و در تابستان خنک بوده است تا کبوتران بهنگام جوجه آوری دچار مشکلی نشوند و همچنین در طراحی آنها دسترسی به تمامی قسمتهای مختلف سازه ، همواره مد نظر بوده است . ارتفاع این برجها در مناطق مختلف و بر حسب سلیقه سازندگان آنان گوناگون است بطوریکه ارتفاع برخی کبوترخانه ها از 60 الی 85 متر بوده و قطرشان نیز مابین 10 الی 30 متر بوده است . فضای داخلی این کبوترخانه ها معمولا" بنوعی طراحی شده اند که قابلیت گنجایش تا 5000 کبوتر را دارا می باشند . امروزه این کبوترخانه ها بیشتر در نواحی آشتیان و گلپایگان گرفته تا اطراف اصفهان و بخش فلات مرکزی و نواحی کویری ایران تا حد فاصل برخی از شهرهای آذربایجان بطور پراکنده موجود می باشند .

از معروف ترین برجهای کبوترخان باقی مانده می توان به برج هزار جریب اصفهان اشاره کرد که ساخت آن به سده 16 می رسد و مورد توجه گردشگران و سیاحان داخلی و خارجی قرار گرفته است . این برج به شکل چند استوانه کنار هم که در هم ادغام شده اند ساخته شده و در طراحی بنای آن 8 نیم دایره در ارتفاع تعبیه شده که نشانگر معماری غنی ، آگاهانه و زیبای زمانه خود دارد .